Bouworde project Macugnaga 1964

In ‘64 Bouwkamp, Macugnaga, Italië werkten de bouwgezellen mee aan de bouw van – zo werd gezegd - een bioscoop/ontmoetingscentrum naast de parochiekerk:

  Zie pijltjes

De bouwgezellen waren deze keer niet allemaal leerlingen van ‘t Veldeke – zoals in ‘63 - en ook “onze” paoter Laetus was niet van de partij:

Noot: Niet-Veldeke mannen worden enkel met voornaam vermeld. Dit geldt uiteraard ook voor de vrouwen ...
v.l.n.r.: Renée, Charles Mans, Rob Smeets, Henk, Huub Philippens, Ronny Ruth, Piet, Wim, (naam=? ‘n ploegbaas), Jo Christophe, Jacques, Fons Duchateau, Benno de Waal, Mathie Oostdijk, Frank Tossaint, Paulus van Mansfeld, André Duys
(afwezig op foto: onze 3 “kooksters”: Elly, Truus en Mia (‘t is pauze en koffie wordt gezet, vandaar...toch?) en onze groepsleider: Toine, leraar Frans uit Arnhem (ook zoals gewoonlijk ergens anders vertoevend en ons liever mijdend...nemen we hem nu echt zoveel in de maling?... nee toch...)

In tegenstelling tot ‘63 is in dit bouwordekamp zelfs een tweede groepsfoto gemaakt:

Noot: Ook hier worden niet-Veldeke mannen/vrouwen enkel met voornaam vermeld.
Onderste rij v.l.n.r.: een leerling van buiten, Ronny Ruth, Jo Christophe, Huub Philippens, Truus, Mia, Wim, Paulus van Mansfeld, Jacques, Fons Duchateau (natuurlijk naast) Els.
Midden rij v.l.n.r.: Benno de Waal, Toine (onze groepsleider (of –lijder...zo’n brave leraar met ’n stelletje ongeregeld(e “leerlingen”)), Henk, Frank Tossaint, Piet.
Bovenste rij v.l.n.r.: Rob Smeets, André Duys, Renée, Charles Mans, Mathie Oostdijk.

Daarbij heeft een oplettende bouwordegezel ‘n document weten te bemachtigen met verdere details over onze mannen (en vrouwen) met – wellicht nog interessanter – waarheen zij trekken na ‘t verlaten van hun zo dierbare Veldeke. Het is tenslotte zomervakantie ‘64: Het begin van een nieuwe stap in hun prille bestaan.

Noot vooraf:
Met bovenstaande informatie over de bouwgezellen en “hun” vrouwen, is herkenning ‘n makkie in volgend fotomateriaal. Vandaar dat namen slechts sporadisch worden vermeld

Dat de natuur in het toeristische Alpendorpje Macugnaga (1327 m) bijzonder mooi is, werd al duidelijk op de ansichtkaart hierboven.
Meer voorbeelden hiervan op ‘n steenworp afstand van ‘t kamp:

....
..........................................................................................................  ... en die natuur werkt ook rustgevend
Het dorpje ligt ver weg verscholen in de bergen en is moeilijk bereikbaar via een smalle bergweg. Een bouwgezel meldt dat op weg naar en van Macugnaga aan –een-stuk-door de volgende zin in herhaling werd geschald:
“Veer zien neet bang, veer zien neet bang, ...” met bleke gezichten (Helaas geen foto: De fotograaf brulde mee...).(PvM)
Het ‘64 Bouwkamp betreft ook hier weer binnenwerk: Het uitdiepen en egaliseren van de souterrainvloer in het toekomstige centrum.

Dit is de bouwtekening:

                        

Voor vertaling van de legende: zie verder

Het is een zware klus door de harde, stenen ondergrond (van verplichte bouwhelmen had nog nooit iemand gehoord)...:

..

.. ..

                         ---------------------------------------------------------------------------------------- Charles gebruikt zijn spieren, Mathie even niet.

... regelmatige rust is noodzakelijk waarbij lege kruiwagens prima dienstdoen:

Je zult ‘t ook altijd zien: Op zo’n moment komt “baas” Don Sisto, even piepen!
(Over Don Sisto - de parochiepastoor en latere uitbater van het centrum - later meer)

 

Maar, alvorens in de kelder te kunnen werken, moet -------------------... de kelderentree is na enige inspanning klaar
‘n toegang gemaakt worden ...: --------------------------------------------- en wordt geopend door leider Toine (met ‘n lege kruiwagen...!).

.. ..

-------------....................................--- Mathie zit en kijkt of ‘t goed gaat. --------------- Een unieke foto van ‘n werkende Twan...eh...Toine.

(..."werkende"....vraagt u zich trouwens ook af wat de fotograaf eigenlijk uitvoerde, behalve al die foto's maken?)

--...--------- Het puin kan nu afgevoerd worden en ... ---------------------------- André legt tenslotte uit hoe een en ander in z’n werk
----...------- Toine is niet meer te zien: --------------------------------------------- is gegaan. Hij doet dit altijd bijzonder goed!:

 

En ook hier is – zoals ‘t jaar daarvoor in Zwitserland - buitenwerk te doen.
Dit bestaat uit meerdere taken. De grootste klus is het leggen van massale zinken platen op ‘t dak.

Enkele impressies:

 

..

Op het dak kom je via ‘n hoge, steile, zelf-gefabriceerde “kippenladder”. Inderdaad, je moet geen hoogtevrees hebben:
(weet iemand het Italiaanse woord voor "ARBO-wet"?)

..

.............................................. Onze Twan (ik blijf hem nu maar zo noemen) _____ André toont dan hoe het wél moet.
-----------------------........... ......heeft dat dan weer wel: ........................................“D’n dokter” kan ook als geen ander ‘t goede voorbeeld geven!
..............................................hij komt op-handen-en-voeten niet al te ver. .....

Ook het voegen van schoonmetselwerk behoorde tot de opdrachten:

....

Bij al dit werk is Italiaans, Schweizerdeutsch of (vaak) gebarentaal de communicatie met “echte” werklui.
Dat dit tot misverstanden leidt mag duidelijk zijn, getuige volgende foto waar een bouwgezel gaten boort in rioolpijpen!:

Mathie aan de arbeid 

Na gedane arbeid is het goed rusten:

..

..

Door de warmte is veel gedronken. Een bouwgezel meldt hierover:
“Ik heb tijdens het werken van de bouwvakkers geleerd uit een leren fles een mengsel van water en wijn te drinken: “Benzina!” (PvM)
De werker van die doorboorde rioolpijpen, heeft zich afgezonderd en rust uit op ‘n kei in een bergstroom (Heeft verder geen verband met laatste anekdote). Een ander doet - naar eigen zeggen - liever administratief werk ... Hij heeft dan ook vaak last van z’n werk(!)schoenen:

..

Mathie in dromenland na gedane arbeid ................................ Huub kijkt weer ‘ns of er iets in z’n werkschoen zit

Uitstapjes buiten de directe omgeving zijn beperkt gebleven, ook al vanwege de afgelegen ligging. Eén typerend beeld van zo’n zeldzaam uitstapje is bewaard gebleven:

‘n Bouwer turend in ‘n meer, zijn ogen bedekt met ‘n donkere (Dylan-)bril: Is hij door emotie overMan(s)d?
Heeft hij “enkel maar” heimwee naar “zien Mestreech”? Begrijpelijk, zelfs voor mannen heel lang uit en ver van Mestreech...
Vraagt hij zich nu af waarom hij z’n welverdiende zomervakantie opoffert aan zo’n kei(...)hard werk?
Denkt hij hier slechts aan z’n favoriete klassieke (Italiaanse) aria, welke verzonken ligt in ‘t meer ... ?
Bijvoorbeeld “Hey Atlantis” (klik hier). *)
Zijn beschouwingen zijn hoogst waarschijnlijk opgekomen ná (of juist door?) zijn bar-bezoek, waarbij zijn treurnis – zoals wel vaker het geval - gelukkig slechts van tijdelijke aard is: Al ‘t harde Bouwordewerk is tenslotte toch voor ‘n goed doel ... ja, toch? ... of proef ik daar ‘n zekere twijfel?:

Charles (nee, niet de auteur van dit stukje!) in gepeins verzonken

*)  Oh ... is dit fragment niet klassiek (genoeg)? Toch bijna ‘n halve eeuw oud en ... oh, dat is geen criterium? Ik zal ‘t ook nooit leren ...
OK, jij en “d’n dokter” (ja, hij weer) hebben jullie best gedaan ons rockers om te turnen naar ‘t klassiek gebeuren.
Zonder succes blijkt nu wel weer! Maar geen erg hoor (zeggen ze in Vlaanderen)!

Een opmerkelijke uitje tijdens dit Bouwkamp is het bezoek in ‘n weekend van ‘n bouwgezel met z’n collega aan Stresa, Lago Maggiore.
De ouders van die gezel kamperen daar toevallig (...). En je geloof ‘t of niet: ‘n andere Veldeke-man, Bert Claessen, is ook aanwezig op diezelfde camping!
De Veldeke-mannen tref je over de hele wereld blijkt nu ook wel weer! Het bewijs op volgende foto (en klik hier):

v.l.n.r.: Bert Claessen, Fons (ook””Duusj”) en Benno

In de avonduren is ook hier uit volle borst samen gezongen: Zonder liederenboek, in vrijetijds kleding en nu met (Chianti-)flessenkaars. Er is op ‘n jaar tijd veel veranderd:

Ronny Ruth, Huub Philippens, Mathie Oostdijk, Wim, Fons Duchateau, Jo Christophe

De inwendige mens werd uiterst goed verzorgd, zoals “naturalmente” in Italië. Hier ‘t Bouwkamp aan de gezamenlijke maaltijd:

en wie houdt “onze” vrouwen ook hier weer gezelschap.......? Juist ja!

Met zoveel gebergte rondom is meermaals ‘n bergtop beklommen. Hier enkel sfeerbeelden:

..

...................... Macugnaga vanaf het gebergte rondom. ................................................... Enkele Bouwgezellen tijdens ‘n klim op weg naar de bergtop.
..................... Bovenaan, links van het midden – naast de kerk - de bouwplaats

Fons als eerste boven en dat weet i!

Een bouwgezel vertelt het volgende over zijn bergbeklimming ervaringen:

“De pastoor zorgde twee keer voor gidsen om in het weekend een berg te beklimmen.
De eerste tocht was naar de Monte Moro 2984 meter.
Toen we eindelijk boven waren zagen we ineens andere mensen, er bleek vanuit Zwitserland een lift te gaan naar de Monte Moropas!
Van de gidsen leerden we net zo vlug omlaag te gaan als omhoog, maar we luisterden niet.
Van de tweede tocht naar de Pizzo Bianco is volgende foto:

Die tocht was moeilijker langs  steile afgronden.
Bij de top van 3215 kwamen we eerst in de wolken, maar tenslotte toch weer in de zon.
Aan de overkant zagen we de Dufourspits van het Monte Rosamassief.
Na het bouworde-kamp had ik een bursa op mijn rechterknie. Toch te vlug afgedaald denk ik ...
Al met al was het een leuke ervaring.” (PvM)

 

Het afscheidsfeest met uitreiking van het felbegeerde Bouworde-speldje zorgt voor ‘t nodige gezang waarbij geestrijk vocht onmisbaar is:

..

................... De sponsor van het feest - de parochiepastoor en gelukkige eigenaar ... Mathie - verkleed als ober - is in z’n element en wordt geholpen
.................... van het centrum Don Sisto - en zijn huishoudster zijn uiteraard ook ...... door Benno. ...................
................... van de partij

..

............................... Uitreiking aan beide heren van ‘t speldje door onze weldoener ..................... Het bewuste speldje in detail

Onze terugkomst in Maastricht is in beide Limburgse kranten toentertijd breed uitgemeten.
Let wel: De tekst is lichtelijk overdreven op meerdere plaatsen: Zie onderschriften!

Correcties:
1/ Charles volgt Twan niet op als groepsleider, zover bekend
2/ Kennis van Italië blijft - volgens de gezellen - beperkt tot de “sigñoritas”
3/ Het Bouwordekamp mag toch echt niet als vakantie betiteld worden!

Correcties:
1/ De meeste bouwers zijn pas geslaagde, “oude” Veldeke mannen en dus middelbaar scholier af
2/ Het zijn niet enkel Maastrichtenaren. Ook andere werkten mee.
3/ Frans klinkt anders dan Italiaans of Schweizerdeutsch
4/ Niet weer ‘n nieuwe groepsleider. Nu ene Corlò blijkbaar.
5/ Van een bridgende aalmoezenier met assistenten is niets terug te vinden in de analen
6/ Over de vrije tijds activiteiten van de gezellen worden geen verdere details verstrekt. Enkel dat het gezellige gezellen zijn. Het is dan ook onduidelijk of de krant juist is
7/ Dat de mis gelezen wordt door de Bouworde aalmoezenier, is nieuwe informatie
8/ Enthousiaste meewerkende Italiaanse jongens en/of meisjes zijn niet gesignaleerd op de bouwplaats
9/Het wollige hoofdstuk “Ervaringen” is grotendeels uit een hele dikke duim gezogen.

 

Tot slot: 

Eind ‘64 stuurde de parochiepastoor van Macugnaga  een boekje met handgeschreven vermelding ”Buon Natale” en verder nada. Omdat ook geen foto van het centrum afgebeeld is maar enkel tekeningen, wordt de status van het bouwwerk - ‘n 5 maanden na onze bijdrage - niet duidelijk. Tevens blijkt uit de begeleidende tekst bij de plattegronden dat het centrum toch ‘n ietsjes andere functie krijgt toebedeeld.
Is dit de zuidelijke manier om iets voor elkaar te krijgen en/of zaken te verbloemen? Daar kunnen wij nog iets van leren ... of doen wij hetzelfde?
Mijn conclusie: De oorspronkelijke gedachte van de Spekpater aangaande de Bouworde is hier ver te zoeken.
Nota: Voor jullie gemak is een vertaling van de verklarende tekst toegevoegd omdat ik aanneem dat jullie – zoals ik – de Italiaanse taal niet machtig zijn:

Google-Maps geeft ‘n actueel (= 2011) beeld van ‘t centrum: Het ziet er vervallen uit en de vraag is of ‘t nog functioneert. Mede gezien de Google-Maps- foto’s in ‘n feestend Macugnaga genomen zijn – getuigen ‘n videotripje door ‘t dorpje - en dit niet zichtbaar is op de foto’s: Toch vreemd voor zo’n centrum. Bovendien is er blijkbaar ‘n “Kongresshaus Macugnaga” (deze keer correct gespeld) anders dan “ons” Congresshaus. Hier worden – bij even Googlen – weldegelijk festiviteiten georganiseerd.
Wil je meer zien: klik hier hier

Let ook ‘ns op de straatnaam: “Ons” klein (van formaat...) dorpspastoortje heeft ‘t toch ver gebracht ... dankzij ons!

Bij het zien van bovenstaande foto’s – met name de onderste – vertrouwt ‘n bouwer het volgende toe aan het papier zijn communicatiemiddel, daarbij duidend op het metalen afsluitrooster op de grond langs de muur van het centrum:
“Ik herken op die kleurfoto’s wel de rechterkant tegen het bosje. Daar ergens onderin, in het donker, waren de meeste bouworde-Veldekianen aan het werk. ik herinner me daar weinig van. Mogelijk had ik andere activiteiten, zoals bloed geven omdat er een ramp was gebeurd. Na dat bloed geven in het gemeentehuis, zakte ik op de trappen in elkaar.  Ik weet nu, als gevorderde donor dat je eerst rust moet nemen en drinken, maar mijn Italiaans was toen niet van dien aard dat ik adviezen kon verstaan. Het was ook de zomer van het incident in de Golf van Tonkin, wat groot uitgemeten werd in de pers: de Amerikanen waren aangevallen. Dat bleek de cover-up te zijn voor de grootscheepse inmenging daarna.” (HPh)

 

Klik hier om terug te gaan naar de inleiding over de Bouworde