De Bouworde
Bijdrage van Benno de Waal

 

De Spekpater
 In 1953 stichtte pater Werenfried van Straaten (ook wel bekend als de "Spekpater") de Bouworde. Deze Norbertijn - van Nederlandse afkomst - werkte vanuit de abdij van Tongerlo, België.

Ja inderdaad, deze abdij is de producent van één van die beruchte, geestverruimende (of –dodende) Belgische abdijbieren met ‘n alcoholpercentage tot 9%.

Hij was begaan met het lot van Duitse vluchtelingen uit het vroegere Oost-Duitsland naar West-Duitsland na de 2e wereldoorlog en startte meerdere door giften gefinancierde hulpacties, waaronder de Bouworde.

Toch opmerkelijk hoe geschiedenis keert: In 2008 is Duitsland (West- en voormalig Oost-Duitsland weliswaar) na de V.S. het land met de meeste ontwikkelingshulp.Dit wordt nu betaald uit belastinggeld en is dus niet afkomstig uit charitas.

De sociaal-bewogen pater riep in eerste instantie Vlaamse jezuïetenstudenten op hun armen letterlijk uit de mouwen te steken om een bijdrage te leveren aan deze nood middels hulp bij ‘t bouwen van onderkomens voor deze vluchtelingen. En zijn oproep kreeg bijval. Meer nog: De Bouworde werd in de jaren ‘50 t/m ‘70 een groeiende internationale, non-profit organisatie welke noden in Europa (maar ook elders) trachtte te ledigen.

De anekdote gaat dat deze pater ‘n bidprentje gaf aan ‘n meisje en zei: “Hang dit thuis maar aan de muur” waarop dat meisje zei:”Pater,wij hebben thuis geen muur” en ... de Bouworde was geboren!

Onnodig te melden dat in die jaren - vooral onder jongeren - gezocht werd naar verbroedering van alle mensen, geloven, volkeren en maatschappij hervorming. De tijd was rijp voor een grensoverschrijdende, idealistische hulporganisaties, zoals de Bouworde. Na de jaren ‘70 verloor de Bouworde dan ook zijn aantrekkingskracht.

Een teken des tijds voor de jaren volgend op de “seventies” zullen we maar zeggen: Men is minder sociaal bewogen als jongeling.
Maar ‘t zou kunnen dat “Times they are a-changin”  zoals ‘n zekere Bob rond ‘64 – onze goede oude tijd – zong. (hoe klonk dat ook weer?)

Henric van Veldeke College en de Bouworde
Dé grote stimulator van de Bouworde in ‘t Veldeke was Paoter Laetus, zaoliger: zeer zeker ook een mensen-mens. Deze pater stimuleerde – al één jaar na oprichting - ons jonge knapen hun steentje bij te dragen (soms letterlijk) aan de ellende in de wereld. Dit lukte hem buitengewoon goed gezien het grote aantal jongemannen dat door zijn toedoen tijdens hun zomervakantie nood-behoevende mensen hielp in heel Europa. Hijzelf was meermalen van de partij als groepsleider, samen met ons.

Laetus ging daarbij – zoals typisch voor hem – z’n eigen weg. Zo liet hij zonder scrupules de geboortedatum van ‘n kandidaat veranderen omdat de acceptatieleeftijd gesteld was op minimaal 17 jaar en deze potentiële “bouwgezel” (ja zo werden de bouwers genoemd) was in de zomer van ‘63 juist 16:

 

 

Voorbeelden van onze Bouworde activiteiten zijn de Bouwkampen in de zomervakanties van ‘63 en ‘64. Deze 2 werken lagen in Zwitserland, Baar, kanton Zug en Italië, Macugnaga, in het noordelijkste puntje van regio Piémont, middenin (en op) de Alpen tegen de Zwitserse grens.

Het ‘63 Bouwkamp betrof activiteiten in een “Internatschule” - genaamd Walterswil - met zowel binnenwerk in ‘n klooster waar oude verf met ammoniak moest worden verwijderd,

Iemand zei onlangs nog: “Deen troep benömp miech noe nog ummer munne aosem es iech daoraon trök dink ...”

schilderen van plafonds, muren e.d. alsook buitenwerk nodig voor nutsvoorzieningen in nieuwe gebouwen hetgeen neerkwam op putgraven.

Al die tijd zag je weinig of geen Zwitser om te “socializen” (= Werenfried’s gedachte overgezet naar de tegenwoordige tijd ...) en zeker geen leraren en/of scholieren: Die waren allemaal met vakantie! Daarbij lag het complex afgelegen langs een verbindingsweg.

‘n Impressie van ‘t werk:
Binnenwerk:

Charles Mans ............... ....................... vlnr Naam?, Benno de Waal, ’n bouwgezel ........... René Castermans en Paul Hennekens

 

Buitenwerk:

..

..... ........................v.l.n.r.: Camille Keijsers, Paul Romberg, ..................v.l.n.r.: Paul Romberg, Camille Keijsers, Max Diemont
..................................Max Diemont, Peter Kamp

Er heerste een ijzeren discipline:

(v.l.n.r. x, y en z)

Uiteraard hadden de werkers behoefte aan de nodige werkpauzes, welke volop genomen werden:

v.l.b.n.r.o: Eindelijk ‘n onbekende (pater?), Camille Keijsers, Etienne van Sloun, stukje rug van die onbekende, Max Diemont, een van beide verzorgsters (enkel maaltijd bereiden, koffie zetten, ...), deel van gezicht pater Laetus, Jos Kamp, René Castermans, Max Diemont, naam ?, pater Laetus, Ernest Raedts, René Castermans, de andere verzorgster en Etienne van Sloun

Zwitserland moest ontdekt worden nu we er toch waren. Dus per bus naar Zürich en Luzern:

v.l.n.r.: rug van Max Diemont, Peter Kamp, ? , Charles Mans, Etienne van Sloun, Jos Kamp, naam ?, Paul Romberg

of met ferme pas naar bvb Zug:

v.l.n.r.: Camille Keijsers, Max Diemont, Jos Kamp

Of voor al die uitstapjes naast het werk genoeg tijd was, is nergens terug te vinden in de analen ...

De avonduren werden vol gezongen met gezamenlijk gezang in nette kledij (incl. manchetknoop), zoals ‘t toentertijd betaamde. Hierbij werd dankbaar gebruik gemaakt van een liederenboek - voor nagenoeg een ieder - met begeleidend gitaarwerk van Max. Een enkeling zag ‘t na verloop van tijd niet meer zitten en hing over ‘n stoel, terwijl ‘n verzorgster ‘n gezel berispend toesprak (Hij had wellicht ‘n vlekje niet weggewerkt). Merk op dat vóór de heren geen drank zichtbaar is: Toch een noodzakelijk iets voor het smeren van kelen:

Namen? De gezichten moeten inmiddels toch wel bekend zijn!

Het klapstuk van dit Bouworde kamp was de tocht naar berg Pilatus (Bij bepaalde personen ook bekend als Pie-Laetus). Hiervoor werd verzameld langs de weg vóór klooster Walterswil:

v.l.n.r.: Camille Keijsers, Paul Hennekens, rug van Ernest Raedts,
René Castermans, rug van Charles Mans, Paul Romberg

Deze bergtop (2132 m) bij Luzern en de “Vierwaldstättersee” werd beklommen waarbij genoten werd van prachtige uitzichten:

Ook hier mogen we voor de namen weer naar elders verwijzen..

Pater Laetus was hier weer op z’n best: De kabelbaan naar de top werd niet genomen (te veel CHF’s ?).
Hij charterde een volstrekt onbekende, lokale chauffeur om ons vanuit Luzern zover mogelijk de berg op te rijden.
Deze man heeft enkel keren op eigen kosten heen en weer gereden.

HIERNA VOLGT HET BOUWORDE KAMP VAN ‘64 (in voorbereiding)

---> ALS LEKKERMAKERTJE een kleine selectie van wat er komen gaat:

In ‘64 Bouwkamp, Macugnaga, Italië werkten de bouwgezellen mee aan de bouw van – zo werd gezegd - een bioscoop/ontmoetingscentrum naast de parochiekerk:

  Zie pijltjes

De bouwgezellen waren deze keer niet allemaal leerlingen van ‘t Veldeke – zoals in ‘63 - en ook “onze” paoter Laetus was niet van de partij:

v.l.n.r.: – , Charles Mans, Rob Smeets, – , Huub Philippens, Ronny Ruth, – , – , Jo Christophe, – , Fons Duchateau, Benno de Waal, Mathie Oostdijk, Frank Tossaint, Paulus van Mansfeld, André Duys (afwezig op foto: 1x “-“, onze 3 “kooksters” en de groepsleider: Toine Kuijpers, leraar Frans uit Arnhem)

In deze “preview” wordt enkel maar het eindresultaat van ons werk uit de doeken gedaan. Voor het tussendeel moeten jullie nog even geduld hebben.

Maar...”We-hebben-de-foto’s-nog”!

Eind ‘64 stuurde de parochiepastoor van Macugnaga – de toekomstige uitbater - een boekje met handgeschreven vermelding ”Buon Natale” en verder nada. Omdat ook geen foto van het centrum afgebeeld is maar enkel tekeningen, wordt de status van het bouwwerk - ‘n 5 maanden na onze bijdrage - niet duidelijk. Tevens blijkt uit de begeleidende tekst bij de plattegronden dat het centrum toch ‘n ietsjes andere functie krijgt toebedeeld.
Nota: Voor jullie gemak is een vertaling van de verklarende tekst toegevoegd omdat ik aanneem dat jullie – zoals ik – de Italiaanse taal niet machtig zijn:

Google-Maps geeft ‘n actueel (= 2011) beeld van ‘t centrum: Het ziet er vervallen uit en de vraag is of ‘t nog functioneert. Mede gezien de Google-Maps- foto’s in ‘n feestend Macugnaga genomen zijn – getuigen ‘n videotripje door ‘t dorpje - en dit niet zichtbaar is op de foto’s: Toch vreemd voor zo’n centrum. Bovendien is er blijkbaar ‘n “Kongresshaus Macugnaga” (deze keer correct gespeld) anders dan “ons” Congresshaus. Hier worden – bij even Googlen – weldegelijk festiviteiten georganiseerd.

Klik hier voor wat snapshots vanuit Google maps (opent in nieuw venster waarin je kunt inzoomen).
(je zou dus ook de links naar goochelmappen kunnen opnemen)